Isochronen Maken met ORS Tools: Stap-voor-Stap Uitleg voor QGIS
Een isochroon is een geografisch gebied dat wordt bepaald op basis van reistijd of afstand (in kilo)meters vanaf een specifiek punt, zoals een winkel, ziekenhuis of school. Ook wel aangeduid als een reistijdmodel, laat een isochroon de grenzen zien waar binnen een bepaalde reistijd of afstand iets te bereiken is. De vorm van een isochroon is vaak grillig, doordat het wordt berekend op basis van de infrastructuur, gemiddelde snelheid op verschillende typen wegen en het gekozen transportmiddel (bijvoorbeeld auto, fiets, of te voet).
In dit artikel leer je hoe je isochronen maakt in QGIS met behulp van de ORS Tools plug-in. Dit stelt je in staat om reistijdzones te analyseren en te koppelen aan geospatiale data zoals demografie, bedrijfslocaties of verkeersstromen.
Wat zijn Isochronen?
Een isochroon (of reistijdmodel) is een vectorobject dat de gebieden aanduidt die bereikbaar zijn binnen een bepaalde reistijd of afstand. Deze gebieden kunnen door verschillende modaliteiten (zoals autorijden, fietsen of wandelen) worden bepaald. De isochronen worden berekend met behulp van gegevens over de infrastructuur, gemiddelde snelheden en beschikbare wegen.
Voorbeeld Isochroon
In Figuur 1 zie je een voorbeeld van een isochroon dat het gebied weergeeft dat binnen een looptijd van 15 minuten te bereiken is vanaf een supermarkt in Amsterdam-Zuid.
Figuur 1: Voorbeeld isochroon – Maximaal 15 Minuten lopen naar een Supermarkt
Hoe Maak je Isochronen met ORS Tools in QGIS?
Met de ORS Tools plug-in in QGIS kun je snel en eenvoudig isochronen genereren voor verschillende modaliteiten (auto, fiets, voetganger). Dit proces omvat het installeren van de plug-in, het verkrijgen van een API-token, en het instellen van de juiste parameters om de isochronen te maken. We gaan dit in detail behandelen in de onderstaande stappen.
Benodigdheden voor het Maken van Isochronen in QGIS
- QGIS: Zorg ervoor dat je QGIS geïnstalleerd hebt.
- ORS Tools Plugin: Dit is een plug-in voor QGIS die de mogelijkheid biedt om isochronen te maken.
- OpenRouteService Account: Je hebt een account nodig voor een API-key (token) om verbinding te maken met de OpenRouteService en de isochronen te genereren.
Stappenplan: Isochronen Maken met ORS Tools
Volg deze eenvoudige stappen om isochronen te genereren voor je GIS-project. In dit voorbeeld gebruiken we een vectorlaag met IKEA-vestigingen (download hier) in Nederland, maar je kunt dit proces aanpassen aan je eigen data.
Stap 1: Installeer de ORS Tools Plugin
- Open QGIS en ga naar de werkbalk Plug-ins.
- Selecteer Plug-ins beheren en installeren…
- Zoek naar “ORS Tools” in de zoekbalk en klik op Installeer.
- Na succesvolle installatie is de plugin beschikbaar onder Web > ORS Tools.
Figuur 2: ORS Tools Plugin
Figuur 3: ORS Tools in Werkbalk Menu
Figuur 4: Openroute service – Account maken (Stap 2)
Stap 2: Verkrijg een API Key van OpenRouteService
- Maak een account aan op de OpenRouteService website.
- Bevestig je account via de e-mail die je ontvangt.
- Log in en ga naar het Dashboard
Stap 3: Maak een Token aan
- Maak een Token aan door de optie Standard te kiezen en geef het een naam (bijvoorbeeld “mapping layers”).
- Kopieer de API-key (de lange code die verschijnt bij Key).
Stap 4: Koppel de API Key aan de ORS Tools Plugin
- Ga terug naar QGIS en selecteer Web > ORS Tools > Provider Settings.
- Plak de gekopieerde API Key in het veld API Key en klik op OK.
Nu kun je beginnen met het genereren van isochronen.
Isochronen Instellen: Parameters Configureren
In dit stappenplan gebruiken we een vectorlaag met IKEA-vestigingen in Nederland, maar je kunt deze techniek ook toepassen op andere locaties of data.
Stap 5: Selecteer de Vectorlaag voor de Isochronen
- Kies de vectorlaag ‘IKEA vestigingen Nederland’ in het Lagenpaneel.
- Open de ORS Tools plugin via Web > ORS Tools.
- Selecteer Isochrones from Layer in het Batch Jobs-menu.
Stap 6: Stel de Parameters in voor de Isochronen
- Provider: Selecteer OpenRouteService.
- Travel Mode: Kies driving-car (of fiets/voetganger afhankelijk van je behoefte).
- Input Point Layer: Kies de vectorlaag met de IKEA vestigingen.
- Dimension: Kies time voor reistijd in minuten.
- Comma-Separated Ranges: Vul 15, 30 in voor 15 minuten en 30 minuten reistijd.
Klik vervolgens op Uitvoeren. De isochronen worden gegenereerd en weergegeven op de kaart.
Stap 7: Verwijder Overlap tussen Isochronen
Soms overlappen de isochronen van verschillende locaties. Dit kun je voorkomen door de isochronen te samenvoegen.
- Selecteer de isochronen van 15 minuten in het Lagenpaneel.
- Ga naar Vector > Geoprocessing Tools > Samensmelten.
- Kies de optie Alleen geselecteerde objecten samenvoegen en klik op Uitvoeren.
Stap 8: Knip de CBS Vierkanten binnen de Isochronen
- Gebruik de Clippen-functie om de CBS vierkanten 500×500 meter die binnen de isochronen vallen te behouden.
- Selecteer Vector > Geoprocessing Tools > Clippen.
- Kies de vectorlaag met de CBS vierkanten als invoer en de samengevoegde isochronen als overleglaag.
Stap 9: Bereken de Aantal Inwoners in de Isochronen
Na het clippen van de CBS vierkanten kun je de aantal inwoners binnen de isochronen berekenen:
- Ga naar Vector > Analyse-gereedschap > Basisstatistieken voor velden.
- Kies het veld aantal_inwoners en klik op Uitvoeren.
Nu zie je in de statistieken hoeveel inwoners binnen de isochronen vallen. In dit geval wonen er 4.909.480 inwoners binnen 15 minuten reistijd van een IKEA-vestiging.
Figuur 10: Overlap tussen isochronen
Figuur 5: Basisstatistieken van het Veld ‘aantal_inwoners’
Isochronen maken met ORS tools
Extra Optie: Isochronen Maken op Basis van een Punt op de Kaart
Je kunt ook een isochroon maken op basis van een willekeurige locatie op de kaart. Dit is handig als je bijvoorbeeld de bereikbaarheid van een specifiek punt wilt analyseren, zoals een winkel of ziekenhuis.
- Selecteer Isochrones from Point in de ORS Tools-plugin.
- Klik op een locatie op de kaart en vul de reistijd of afstand in (bijvoorbeeld 5000 meter voor 5 kilometer met de fiets).
- Klik op Uitvoeren om de isochronen te genereren.
Figuur 6: Kaartweergave isochroon 5 kilometer fietsafstand
Samenvatting
In dit artikel hebben we stap voor stap besproken hoe je isochronen maakt met de ORS Tools plug-in in QGIS. We hebben het proces behandeld, van het installeren van de plug-in tot het verkrijgen van een API-key van OpenRouteService. Daarna gingen we in op het genereren van isochronen voor verschillende reistijd- en afstandinstellingen, het verwijderen van overlappen tussen de isochronen, en het berekenen van het aantal inwoners binnen een isochroon. Ook hebben we een extra optie besproken om isochronen te maken op basis van een willekeurige locatie op de kaart.
Met deze kennis kun je isochronen maken die inzicht geven in de bereikbaarheid van locaties en deze koppelen aan geospatiale data, wat waardevolle informatie kan opleveren voor bijvoorbeeld stadsplanning, marktonderzoek en verkeersanalyse.
Voor wie nog niet bekend is met de basisprincipes van QGIS, kan het handig zijn om deze kennis eerst op te doen. Onze E-learning QGIS Basis biedt je alle benodigde basiskennis om deze toepassingen eenvoudig en effectief uit te voeren.
